Callewaert: Pensioenmalus voor kankerpatiënten slaat door

Paul Callewaert, algemeen secretaris van Solidaris, heeft het Belgische pensioenbeleid met scherpe woorden aangevallen: "Het regeringsbeleid slaat hier door." De kritiek richt zich op de geplande pensioenmalus voor kankerpatiënten — een maatregel die, volgens Callewaert, mensen die al voldoende lijden, straft in plaats van steunt. De malus, een onderdeel van de grotere pensioenhervorming van de regering-De Wever, zou 49% van de vrouwen treffen, vooral deeltijds werkenden die niet de 45 jaar equivalent hebben gerealiseerd. Wie vroeger met pensioen gaat, loopt een boete op van maximaal 5% per jaar vervroeging — een straf die opkomt terwijl de genezing nog niet is afgerond.

Geen controleartsen, wel een boete

Wat Callewaert het meest boos maakt, is de tegenstelling tussen beleid en realiteit. Tijdens de ziekte- en herstelperiode van kankerpatiënten sturen de ziekenfondsen geen controleartsen naar hen toe. Geen ondersteuning. Geen begeleiding. Geen controle op de voortgang. En toch wil de overheid straffen als iemand vroeger met pensioen wil. "Kankerpatiënten moeten zich uiteraard eerst op hun genezingsproces kunnen richten," zei hij in een persbericht van Solidaris Vlaanderen van 20 december 2024. Het is geen kwestie van onwilligheid — het is een kwestie van onmenselijkheid.

Wet niet op tijd: een chaos van onzekerheid

De wet die deze malus zou vastleggen, zou oorspronkelijk in het Belgisch Staatsblad moeten verschijnen — maar dat gebeurt niet. Op 16 juli 2025 gaf minister Matthias Jambon (N-VA) toe in de Kamer dat de wet niet op tijd komt. Geen juridische basis. Geen duidelijkheid. En toch moeten mensen die in januari 2026 met pensioen willen, nu al hun aanvraag indienen. Zonder te weten of ze de malus zullen ondergaan. Zonder te weten wat hun pensioenbedrag zal zijn. De stemming is gepland voor december 2025 — maar dat is te laat voor wie nu al zijn leven op een pensioen berekent.

De revolutie van Vandenbroucke: controle in plaats van zorg

Deze pensioenmalus komt samen met een ander, even controversieel initiatief van minister Frank Vandenbroucke (Vooruit). Op 23 november 2024 kondigde hij via De Standaard een "kleine revolutie" aan: meer dan 100.000 langdurig zieken moeten opnieuw worden beoordeeld. Wie langer dan een jaar een invaliditeitsuitkering heeft, moet een volledige nieuwe medische aanvraag indienen. "Het arbeidspotentieel moet van een wit blad worden beoordeeld," zei hij. Het klinkt als een slimme maatregel — tot je beseft dat dit ook geldt voor mensen die nog steeds chemotherapie krijgen, of die na een operatie nog steeds niet kunnen lopen.

Maar er is een uitzondering: patiënten die volledig geïnvalideerd zijn, of die in een "zeer zware behandeling" zitten — zoals kanker. Dat is de logica van de overheid: je mag niet werken, maar je mag ook niet op pensioen. Je zit vast. In de wachtkamer van de bureaucratie.

De cijfers die niemand wil zien

Een studie van Solidaris, gepubliceerd op Medi-Sfeer.be op 26 februari 2025, toont aan dat twee op drie kankerpatiënten na een jaar weer aan het werk gaan. Dat klinkt als een goed nieuwsbericht — tot je beseft dat dit vaak gebeurt onder druk, met pijn, met uitputting, en zonder ondersteuning. Ze werken omdat ze geen keuze hebben. Niet omdat ze kunnen. Niet omdat ze willen.

Vandenbroucke zegt dat dit alles een besparing van "honderden miljoenen euro" oplevert voor de sociale zekerheid. Maar hij benadrukt: "Dat is niet mijn eerste bekommernis." Wat dan wel? De levenskwaliteit van mensen die al hun energie kwijt zijn aan overleven?

Recht of rechtsbreuk?

Jef Maes, auteur van Onze sociale zekerheid. Ervaringen en voorstellen, zegt dat de malus botst met elementaire juridische rechten — zowel op Belgisch als Europees niveau. De wet is onduidelijk, onvoorspelbaar, en wordt toegepast zonder duidelijke richtlijnen. Adviesbureaus kunnen nu niet eens zeggen of iemand wel of niet onder de malus valt. Want dat hangt af van een volledige loopbaananalyse — een taak die niet alleen technisch onmogelijk is binnen de korte termijn, maar ook juridisch onhoudbaar.

Jambon blijft vasthouden. Zijn timing. Zijn beleid. Zijn politieke winst. De realiteit van duizenden kankerpatiënten, hun partners, hun kinderen — dat lijkt geen factor te zijn in zijn berekeningen.

Wat komt er nu?

De komende maanden zullen cruciaal zijn. Solidaris en andere vakbonden kondigen acties aan. Juridische procedures zijn in voorbereiding. En de burgers? Ze wachten. Op een brief. Op een antwoord. Op een beetje menselijkheid.

De malus wordt uitgesteld — maar de pijn niet. En als de wet eindelijk komt, dan zal het niet meer gaan om cijfers. Het gaat om keuzes. En de keuze om mensen te straffen in plaats van te helpen — dat is een keuze die de geschiedenis niet zal vergeten.